وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون)، پس از خودکشی سه زندانی در پایگاه نظامی گوانتانامو، آن حوادث را اقدامی خصمانه و جنگ افروزانه توصیف کرد. مقامات آمریکایی حتی رسانه های گروهی را از بررسی وقایع اخیر زندان گوانتانامو ممنوع کردند. وقوع این حوادث دردناک، حکایت از ناامیدی زندانیان به سرنوشت خویش و خشونت بی حد وحصر نظامیان آمریکایی علیه آنان دارد.
در بلوک آلفا، واقع در خلیج گوانتانامو، شب سایه افکنده و بی پایان به نظر می رسد. اگرچه دمای هوا به ۷۰ درجه می رسد، سقف و دیوار فلزی بلوک آلفا، از ورود گرمای دو چندان به محوطه داخلی زندان جلوگیری می کند. در نتیجه، به هنگام شب، در دو ردیف سلول ۲۴ تایی که به موازات هم قرارگرفته اند، گرمای کمتری احساس می شود. شب ها اوضاع به مراتب بدتر از روزهاست.
شفیق رسول ، زندانی سابق که مدتی در گوانتانامو بوده، به خاطر می آورد: شبانگاهان صدای قرچ قرچ موش های صحرایی به گوش می رسد و حشرات کوچک کثیف با صدای وزوز گوش خراش خود آسایش را از زندانیان سلب می کنند. علاوه بر این ها، هوایی نیز برای تنفس وجود ندارد.
طبق قوانین زندان گوانتانامو، هر شب نگهبانان آمریکایی در دسته های شش نفری زیر نور لامپ های نئون همیشه روشن، به گشت زنی می پردازند. هرنگهبان موظف است هر ۳۰ ثانیه یک بار، از برابر سلول زندانیان گذر کند.
رسول می گوید: سلول های این زندان در ندارند و تنها با حفاظ های سیمی مشبک محافظت می شوند. زندانیان حریم خصوصی ندارند، اگر شما به نشانه تقاضا برای رفتن به سرویس بهداشتی، حوله ای از دروازه مانند سلول تان آویزان کنید، نگهبانان شما را وادار می کنند که آن را بردارید.
پیش از حوادث اخیر، نگهبانان با محافظت دقیق و فشرده از خودکشی زندانیان جلوگیری می کردند.
رسول می گوید: این اتفاقات بارها در برابر چشمانم رخ دادند. سربازان به محض دیدن آن چه در سلول اتفاق می افتد (اقدام به خودکشی زندانی)، خود را به سلول می رساندند؛ اما در روز جمعه ۹ ژوئن، اتفاقی ناگوار افتاد؛ اتفاقی که همانند سایر رویدادهایی که در گوانتانامو رخ می دهند، جزییات آن توسط پنتاگون فاش نشد و این بار نیز وزارت دفاع آمریکا در پنهان کاری بسیار موفق عمل کرد. نهم ژوئن،ادعا می شود سه نفر از زندانیان که اندام و قوای جسمانی آن ها به خاطر ماه ها اعتصاب غذا تحلیل رفته بود، موفق شدند مقداری ملحفه را به هم گره بزنند و آن ها را از سقف مشبک سلول های خود آویزان کنند و خودشان را حلق آویز کنند.
این اتفاق ناگوار، در حالی رخ داد که ارتفاع سلول های گوانتانامو قدری بیش از قامت یک انسان ایستاده است،یعنی در واقع گردن فرد زندانی به خاطرکمی ارتفاع، پس از حلق آویز شدن نمی شکند. بنابراین احتمال دارد آن ها بر اثر نرسیدن اکسیژن به مغز و یا بافت های بدن جان خود را از دست داده باشند.
دکتر دیوید نیکول ، مشاور متخصص اعصاب در بیمارستان ملکه الیزابت می گوید: مرگ بر اثر نارسایی اکسیژن دست کم ۴ یا ۵ دقیقه طول می کشد.
آن گونه که شواهد به ما نشان می دهد، آن ها موفق شده اند به طور ناگهانی به هدف شان برسند و اگر این گونه نیز نبوده باشد، در هر صورت کمی از نیمه شب ۹ ژوئن نگذشته، اجساد منیع شمن تورکی الحبادی ۳۰ ساله، یاسر طلال الظهرانی ۲۱ ساله ـ هر دو دارای تابعیت عربستان سعودی - و علی عبدالله احمد ۲۹ ساله یمنی، در بلوک آلفا واقع در زندان گوانتانامو پیدا شد.
پنتاگون، هیچ گونه اطلاعی درباره این که این سه نفر چه مدتی آن گونه از سقف آویزان بوده اند، نداده است. دهان آن ها پر از تکه پاره های لباس شده بود؛گویی قرار نبود صدای فریادی توجه نگهبانان را به خود جلب کند. به عبارت دیگر، می خواستند هر فریادی را خفه کنند.
ارتش آمریکا و اربابان زندان گوانتانامو که از واشنگتن به اداره این زندان مخوف می پردازند، همانند چهار سال و نیم اخیر، تلاش کرده اند تبلیغات منفی علیه گوانتانامو را با الفاظی تهاجمی خنثی کنند. در واقع آن ها این تئوری را که بهترین دفاع حمله است، برای خویش برگزیده اند.
بر همین اساس، هری هریس، دریاسالار آمریکایی که فرماندهی زندان گوانتانامو به عهده اوست، با لحنی تهاجمی، خودکشی سه زندانی یاد شده را این چنین توجیه کرد: آن ها ارزشی برای زندگی انسان ها قایل نبودند. آن ها زرنگ و ناقلا بودند. من بر این باور نیستم که اقدام آنان از روی نومیدی بود، بلکه آن ها قصد داشتند با این اقدام علیه ما جنگ افروزی بکنند.
کولین گرافی، یکی از مقامات وزارت خارجه آمریکا که اخیرا برای بحث و بررسی مسائل مربوط به زندان گوانتانامو با رسانه های انگلیسی به بریتانیا سفرکرده است، این خودکشی ها را اقدامی مثبت برای تحریک افکار عمومی ارزیابی کرد.
اما جفری گوردون ، یکی از مقامات پزشکی و مطبوعاتی وزارت دفاع آمریکا، در مصاحبه ای با آبزرور گفت: هر نتیجه ای هم که از تحقیقات سرویس جنایی نیروی دریایی آمریکا درباره این خودکشی ها حاصل شود؛ نباید برای مرده ها ـ زندانیانی که خودکشی کرده اند ـ ابراز تاسف کرد.
گوردون در ادامه مدعی شد: هر سه نفر آن ها به تروریسم خدمت می کردند.
آن ها مانند نازی ها، هیتلری ها (طرف داران هیتلر)، کوکلوکس کلان ها (یکی از افراطی ترین گروه های نژادپرست در آمریکا) و افرادی که در دادگاه نورنبرگ محکوم شدند، افراطی بودند.
گوردون حتی به این ادعاها نیز بسنده نکرد و اتهاماتی علیه هر کدام از این سه زندانی که مرتکب خودکشی شده بودند، مطرح کرد. احمد، یکی از عناصر عملیاتی میانه و ارشد القاعده بود. او با ابو زبیده ـ یکی از عناصر القاعده که در سال ۲۰۰۲ دستگیر شد ـ ارتباط های گسترده ای داشت؛ حبادی از ماموران حزب نیروهای شبه نظامی بود که با گروه جماعت تبلیغ همکاری نزدیکی داشت و از عملیاتی که قرار بود در قطر و پاکستان انجام شود، خبر داشت. اما ظهرانی، در صف اول مبارزان قرار داشت. او در شورش زندان مزارشریف که در جریان آن یکی از ماموران سیا (سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا) کشته شد، نقش موثری ایفا کرد.
شاید همه اتهامات مطروح گوردون علیه این سه تن واقعیت داشته باشد، اما آن سه در زمان حبس به جرم خاصی متهم نشده بودند، درحالی که پنتاگون از بیش از ۳۰۰ زندانی گوانتانامو، زیر شکنجه اقرارگرفته و آن ها را به عنوان اعترافات زندانیان گوانتانامو منتشر کرده است، علیه این سه زندانی که حسب ادعا اخیرا خودکشی کرده اند، هیچ مدرکی وجود ندارد و هیچ اعتراضی از آن ها گرفته نشده است. براساس اطلاعات موجود، می توان به این نتیجه رسید که این سه زندانی به دلیل ناامیدی، دست به خودکشی زده اند.
رسول می گوید: من از اتفاقی که افتاده بود شگفت زده نشدم، بلکه شوکه شدم. او از این دست اتفاقات زیاد دیده بود. زندانیان زیادی در برابر چشمانم از نظر روحی و روانی فرسوده می شدند. این فرسودگی شاید آنان را به جایی می رساند که برای کشتن خویش اقدام کنند. من به این فکر می افتادم که این فرد نومید می تواند خود من باشد. گاهی خود من هم به این مسئله فکر کردم، اما من می خواستم خودم را برای خانواده ام حفظ کنم.
اگر هم می خواستم دست به این کار بزنم، باور کنید برای صدمه زدن به ایالات متحده نبود، به این دلیل بود که می گفتند دیگر انگلستان را نخواهی دید، تو یک تروریست هستی و کسی به حرفت گوش نخواهدداد.
اما این بار، خودکشی ها تنها ذهن زندانیانی چون رسول را مشوش نکرد. این اتفاق، جامعه جهانی را آن چنان تحت تاثیر قرار داد که بسیاری در سراسر جهان خواستار تعطیل شدن زندان گوانتانامو شدند.به رغم درخواست اتحادیه اروپا و مقاماتی نظیر لرد فالکونر در انگلستان، پنتاگون از هرگونه تحقیقات مستقلی ممانعت به عمل آورده است. اخبار مربوط به خودکشی این سه زندانی، زمانی انتشار یافت که برای سفر به واشنگتن و گوانتانامو از طریق یک پرواز نظامی آماده می شدم. قرار بود در جریان این سفر دادگاه کمیسیون نظامی را پوشش خبری دهم؛ اما زمانی که خود را برای خروج از خانه آماده می کردم، پیامی از طریق تلفن همراه مبنی بر لغو این سفر، از سوی یک همکار روزنامه نگار و نه وزارت دفاع آمریکا، به دستم رسید.
پس از دریافت این خبر، با مقامات مربوط تماس گرفتم. یکی ازاین مقامات جفری گوردون بود. ابتدا به نظر می رسید گوردون نیز نتواند کمک خاصی بکند. او به من گفت: هر فرد برای ورود به گوانتانامو نیاز به یک برگه مجوز ورود به محوطه زندان دارد و به خاطر آن که مجوز شما صرفا برای حضور در دادگاه صادر شده، دیگر نمی توان از آن استفاده کرد. با این وجود، شاید مقامات دفتر مطبوعاتی در گوانتانامو و یا فرماندهی جنوبی در میامی بتوانند برای شما مجوز جدیدی صادر کنند.
گوردون افزود: مجوز تنها مسئله نیست، بلکه حالا که پرواز شما لغو شده تنها راه رسیدن به گوانتانامو، پرواز با هواپیمایی هجده نفره از فلوریدا و یا پرواز از طریق جامائیکاست که به دلیل آن که تمامی صندلی های این دو پرواز از قبل رزرو می شوند، احتمال این که بتوانید جای خالی پیدا کنید، اندک است.
پس از صحبت با گوردون، با همکاری دیوید ،جونز خبرنگار روزنامه دیلی میل به دنبال کسب مجوز رزرو جا در هواپیما رفتیم. روزی که احتمال می دادیم همه چیز درست شده و عازم گوانتانامو خواهیم شد، روبرت دوراند رئیس روابط عمومی گوانتانامو در نامه ای که از طریق پست الکترونیکی ارسال شده بود، برایمان شرح داد که او در حال کسب مجوز از هری هریس فرمانده گوانتانامو است.
دوراند در این نامه، درباره شخصیت هریس نوشته بود: او مردی است با ذهن باز و از آن جایی که قبلا برای شما مجوز صادر شده بود، دلیلی نمی بینم او با صدور مجوز جدیدی مخالفت کند. چند ساعت پس از دریافت این نامه الکترونیکی، یکی از کارمندان دفتر دوراند تماس گرفت و به ما اطلاع داد که مجوزهای جدید صادر شده و از طریق فکس برای ما ارسال می شود. روز بعد، من و جونز ساعت چهار صبح برای پرواز به سمت میامی آماده حرکت شدیم، اما به محض ورود به میامی و سوار شدن به هواپیمای خصوصی، رئیس فرودگاه به نزدمان آمد و گفت: آقایان من معذرت می خواهم؛ جفری گوردون پنج دقیقه پیش از پنتاگون با من تماس گرفت و گفت: مجوزهای شما لغو شده اند. در ۴۸ ساعت بعد، من بارها با گوردون از طریق تلفن و پست الکترونیکی تماس گرفتم و در این مدت بحث های داغی میان ما رد و بدل شد.
ابتدا، او از ما معذرت خواهی کرد و گفت که مجوزهای جدید در نتیجه یک اشتباه صادر شده اند و من تلاش خواهم کرد تا از طریقی هزینه های هواپیما به شما بازپرداخت شود. اما در مکالمه بعدی، او با فراموش کردن این نکته که خود او از من خواسته بود با دوراند تماس برقرار کنم، با لحنی کاملا خشن، ادعا کرد شما تلاش کرده اید با دور زدن پنتاگون، جواز ورود به گوانتانامو را از یک کارمند دریافت کنید.گوردون در آخرین نامه الکترونیکی اش یادآور شده بود که رفتار شما از نظر اخلاقی کاملا پرسش برانگیز است.
پس از مکالمات تلفنی و الکترونیکی با گوردون، تنها روزنه امیدمان دوراند بود که او نیز در پاسخ به ما گفت: مسئولیت صدور جواز از من گرفته شده و کاملا در اختیار دفتر رامسفلد ـ وزیر دفاع آمریکا - قرار گرفته است. مدتی بعد، یکی از سخنگویان پنتاگون ادعا کرد سه گزارشگر آمریکایی به دلیل تهدیدات دو خبرنگار انگلیسی ـ منظور من و جونز ـ که جواز حضور در گوانتانامو را پیدا نکرده بودند، به دستور مقامات از این پای گاه اخراج شدند.
سخنگوی پنتاگون دلیل این امر را تهدید دو تن از روزنامه نگاران آمریکایی مبنی بر شکایت از وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده بود؛ این ادعاها در حالی از سوی سخنگوی پنتاگون مطرح شدندکه چنین چیزی صحت نداشت. بستن درهای گوانتانامو بر رسانه های گروهی به آن معنا بود که تا زمان حضور تیم تحقیقاتی نیروی دریایی، هیچ خبرنگاری حق حضور و تهیه گزارش از زندان گوانتانامو را ندارد. در آن زمان، حتی ممکن نبود تاثیر مرگ این سه تن بر۴۶۰ زندانی گوانتانامو مورد بررسی قرار بگیرد، این تجربه بد و نافرجام این سئوال را در ذهن من ایجاد کرد که آیا افکار عمومی دنیا، می تواند حرف هایی را که بر زبان گوردون و سایر مقامات گوانتانامو جاری می شود بپذیرد؟
حداقل می توان برای خودکشی های گوانتانامو دلایل و توضیحاتی جایگزین آورد. از اوایل سال،۲۰۰۳ زمانی که صلیب سرخ اولین بیانیه خود را مبنی بر بالا بردن سطح نومیدی در میان زندانیان گوانتانامو صادر کرد، شواهد بسیار زیادی به دست آمد که نشان می دهد بازداشت در گوانتانامو از نظر ذهنی بر بسیاری از زندانیان تاثیر مخربی بر جای گذاشته است. البته وضعیت پیش آمده برای زندانیان، چندان هم عجیب نیست؛ زیرا بسیاری از آن ها تنها می توانند دو زمان ۳۰ دقیقه ای در هفته را خارج از سلول خود سر کنند و اگر زمان بیشتری نیز در خارج از سلول به سر ببرند، آن زمان در اتاق های بازجویی تلف می شود. بسیاری از این زندانیان از سال ۲۰۰۲ به زندان گوانتانامو آورده شده اند و نمی دانند چه زمانی آزاد خواهند شد، البته اگر زمانی آزادی آنان فرا رسد.
تا اوت سال ،۲۰۰۳ دو ماه پیش از دیدار من از گوانتانامو، ۴۰ نفر دست به خودکشی زده بودند؛ این در حالی بود که پنتاگون دارزدن را در زمره رفتارهایی خودزنانه قرار داده بود و به احتمال زیاد با ادعای این که از زمان تغییرات انجام گرفته بر قوانین طبقه بندی شده زندان، تنها دو مورد اقدام به خودکشی انجام گرفته، از دادن آمارها و ارقام دقیق درباره خودزنی ها خودداری کرده بودند.
